Monitoring przyrodniczy

Monitoring środowiska przyrodniczego SPN

Monitoring dotyczy przyrody ożywionej, jak również przyrody nieożywionej. Obejmuje siedem działów, a w nich - siedem poddziałów. Prowadzone obserwacje stanowią źródło informacji, między innymi, o zmianach zachodzących w ekosystemach Parku. Przede wszystkim dostarczają odpowiedzi, czy realizowane przez Służbę Parku zabiegi ochronne (np.: wypasy i wykaszanie łąk, zarybienia jezior, utrzymywanie określonych stosunków wodnych w ekosystemach lądowych) prowadzą do osiągania zamierzonych celów ochrony. Wyniki obserwacji zachodzących procesów i zjawisk przyrodniczych to również baza wyjściowa do planowania działań ochronnych w Parku. Niektóre obserwacje i pomiary prowadzą instytucje zewnętrzne, ale ich wyniki, w postaci sprawozdań i publikacji, gromadzone są w bazie danych.

1. Monitoring hydrologiczny
1.1. Kontrola parametrów i zjawisk hydrologicznych
Dotyczy:
1) badania jakości wód płynących (w ramach programu krajowego monitoringu reperowego) rzek - Łeby i Łupawy, w punktach reperowych w Cecenowie i Smołdzinie.
2) rejestracji poziomu wody w Łupawie (trzy razy na dobę) oraz pomiaru jej temperatury (jeden raz na dobę) i rejestracji zjawisk lodowych w korycie.
Kontrole prowadzi i dane opracowuje: WIOŚiGW w Gdańsku - delegatura w Słupsku.
1.2. Kontrola wahań poziomu wód gruntowych
Ma na celu inwentaryzację poziomów wód gruntowych wybranych złóż torfowych - w miejscach narażonych na przesuszenie oraz na powierzchniach restaurowanych siedlisk wysokotorfowiskowych, a także rejestrację stanów wód podziemnych kształtowanych sztucznie przy pomocy urządzeń nawadniająco-odwadniających na potrzeby ekstensywnej gospodarki łąkarskiej.
Polega na regularnym (co tygodniowym) odczycie wskazań 20 piezometrów, 9 automatycznych przyrządów pomiarowych (tzw. data-loggerów) oraz 5 łat wodowskazowych.

2. Monitoring zanieczyszczeń atmosfery; ocena zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego
Obejmuje badanie średniodobowych stężeń SO2, NO2, pyłu zawieszonego PM-10, niektórych węglowodorów (benzenu, etylobenzenu, toluenu i ksylenu), na stanowisku we wsi Gać oraz rejestrację stężeń NO2 i benzenu - metodami pasywnymi (jeden raz w miesiącu) na stanowiskach w Łebie i Gaci.
Badania prowadzi - WIOŚiGW w Gdańsku - delegatura w Słupsku.

3. Monitoring ekosystemów wodnych
Obejmuje kontrole występowania i intensywności zakwitów fitoplanktonowych oraz pomiary właściwości fizyko-chemicznych w zbiornikach słodkowodnych parku.

4. Monitoring fauny
4.1. Monitoring ichtiofauny
Dotyczy oceny występowania i liczebności gatunków ryb w poszczególnych zbiornikach słodkowodnych parku. Prowadzony jest głównie poprzez przyżyciowe połowy ryb selektywnymi narzędziami połowowymi. W ocenie uwzględniane są również dane z kontroli połowów wykonywanych w ramach zadań ochronnych.
4.2. Monitoring ornitologiczny
Polega na inwentaryzacji gatunków oraz ocenie liczebności populacji ptaków o znaczeniu priorytetowym w wybranych siedliskach SPN. W szczególności dotyczy grup i gatunków ptaków związanych ze środowiskami podmokłymi (z wyjątkiem wróblowych) i ptaków szponiastych. Obejmuje:
1) całoroczną inwentaryzację gatunków i liczenie osobników w ekosystemach jezior (liczenie jeden raz w miesiącu)
2) całoroczną inwentaryzację gatunków i liczenie osobników w strefie brzegu Bałtyku na odcinku Rowy - Łeba (liczenie jeden raz w miesiącu )
3) inwentaryzację gatunków i liczenie osobników ptaków lęgowych związanych z siedliskami wodnymi i podmokłymi (wg metodyki właściwej dla poszczególnych gatunków)
4) inwentaryzację gatunków i liczenie osobników ptaków gniazdujących na plażach nadmorskich.
5) inwentaryzację gatunków i liczenie osobników ptaków szponiastych.
6) inwentaryzację gatunków i liczenie osobników ptaków Wróblowych

4.3. Monitoring teriologiczny
Obejmuje inwentaryzację stanowisk i rewirów oraz rozpoznanie liczebności wybranych gatunków ssaków: bóbr, wydra, lis, borsuk, jenot, norka amerykańska, szop pracz, jeleń, sarna, dzik oraz nietoperze.
Monitoring drapieżników obcych dla rodzimej fauny, a w szczególności norki amerykańskiej, ma na celu ocenę wpływu tych zwierząt na stan populacji ptaków wodno-błotnych parku.
Zlokalizowanie zajętych stanowisk i śledzenie zmian liczebności populacji bobra, poza śledzeniem tempa i kierunków jego naturalnej ekspansji, wynika także z potrzeby rejestracji skutków oddziaływań tego gatunku na środowisko przyrodnicze parku oraz jego otuliny.

5. Monitoring flory naczyniowej i roślinności
5.1. Monitoring florystyczny.
Polega na kontrolach populacji wybranych gatunków roślin "specjalnej troski" (chronionych, ginących, zagrożonych). Dodatkowym kryterium wyboru poszczególnych gatunków jest - występowanie w zinwentaryzowanych siedliskach systemu Natura 2000. Weryfikowana jest obecność tych gatunków na znanych stanowiskach i oceniana liczebność ich populacji. Rejestrowane są także stanowiska nowe.
5.2. Monitoring zbiorowisk roślinnych i siedlisk systemu Natura 2000
Obejmuje:
1) inwentaryzację i waloryzację wybranych zbiorowisk torfotwórczych
2) waloryzację zbiorowisk z udziałem maliny moroszki
3) waloryzację zbiorowisk ekstensywnie użytkowanych łąk
4) inwentaryzację i waloryzację siedlisk priorytetowych w systemie Natura 2000
Inwentaryzacja polega na określaniu położenia poszczególnych zbiorowisk i siedlisk oraz wielkości zajmowanej przez nie powierzchni. Waloryzacja zbiorowisk dokonywana jest przy pomocy metody fitosocjologicznej i obejmuje także ocenę stanu zachowania oraz zakres i kierunki zmian roślinności. Waloryzacja siedlisk systemu Natura 2000 prowadzona jest zgodnie z metodyką obowiązującą w tym systemie.

6. Monitoring zjawisk fenologicznych
Dotyczy rejestracji cykli życiowych i rytmów rozwojowych zwierząt, w szczególności - terminów przylotów i odlotów ptaków wędrownych oraz dynamiki rozwojowej wybranych przedstawicieli ornito- i batrachofauny.

7. Monitoring stanu sanitarnego lasów
Obejmuje rutynowe obserwacje, rejestracje (liczenia) oraz odłowy fito- i ksylofagów owadzich, a także rejestrację obecności patogenów grzybowych, zgodnie z wytycznymi zawartymi w "Instrukcji Ochrony Lasu". Są traktowane jako podstawa działań ochronnych dla zabezpieczenia ekosystemów leśnych głównie przed parazytoidami.