Miejscowości - Gardna Mała

Szczegóły

Opublikowano: 17. listopad 2011

GARDNA - wieś w gminie Smołdzino, nad Jeziorem Gardno. Obecnie składa się z dwóch połączonych wiosek: Gardny Małej i Gardny Wielkiej.
Pierwszy zapis nazwy pochodzi z 1282 r.; pochodzi ona od pomorskiego słowa >gard<, czyli gród; niem. Klein Garde, Gross Garde.

Osady słowiańskie i pierwsze grodziska na tym terenie pojawiały się już w VII-VIII w. Zabudowa Wsi jest zbliżona do ulicówki, z placem po środku wsi, prawdopodobnie w miejscu średniowiecznego grodziska. Obecna Gardna dawniej składała się z trzech wsi; był to gród kasztelański z portem na jeziorze. W XII w. wieś otrzymała prawa miejskie, ale w następnym wieku nastąpił upadek i utrata praw miejskich. Gardna była najstarszym ośrodkiem parafialnym regionu słowińskiego, parafię założył tu w XIII w. książę Świętopełk. Wieś była wówczas własnością biskupów gnieźnieńskich. Pełniący tu posługę duszpasterską ewangelicki pastor Blancenius dokonał w 1584 roku przekładu postylli na język polski dla potrzeb mieszkańców. Do 1845 r. odbywały się tu msze w języku kaszubskim. W 1765 r. doszło tu do zamieszek, gdyż mieszkańcy nie chcieli zaakceptować nowo mianowanego pastora, który nie władał językiem kaszubskim. Mieszkańcy Gardny długo opierali się germanizacji. W 1912 r. wieś spustoszył wielki pożar i "poszła z dymem" cała zabytkowa zabudowa wsi.

Relikty budownictwa tradycyjnego: stare chałupy rybackie i budynki gospodarcze, szachulcowe, często z dachami naczółkowo - dymnikowymi z początku XIX w. Kościół z XV w., przebudowany w 1842 roku; w kościółku stara chrzcielnica granitowa sięgająca być może czasów romańskich i ekspresjonistyczny obraz w ołtarzu namalowany przez kołobrzeskiego pastora Paula Hintza. Przy plebani i obok kościoła rośnie wiekowy cis. Na przykościelnym placu, dawnym cmentarzu, zachowały się zabytkowe płyty nagrobne z za tartymi już napisami, datowane nawet na XVI w. Są tu też pozostałości pomnika poległych w czasie I wojny światowej.
Na Wyspie Kamiennej znajduje się wielki głaz narzutowy, nazywany "diabelskim kamieniem", z którym łączą się liczne podania i legendy. Wyspa jest rezerwatem ścisłym z lęgowiskami rzadkich ptaków. W 1856 r. uczony rosyjski Aleksander Hilferding prowadził tu badania nad Słowińcami.

Źródło: "Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego"
autor: A. Świetlicka - E. Wisławska