Miejscowości - Rowy

Szczegóły

Opublikowano: 17. listopad 2011

ROWY - wieś rybacka i letniskowa w gminie Ustka położona u ujścia Łupawy, w pobliżu Jeziora Gardno. Morena czołowa tworzy tu klif o wysokości 35 m.

Od XVII w. stale występuje na mapach w formie Rou, Roye, Rowe. Najstarsza forma nazwy wskazuje, że pierwotnie była to nazwa w l.p. >Rów< i z pewnością jest związana z korytem rzeki, nad którą leży; niem. Rowe.

Legenda głosi, że wieś założyli rozbitkowie, uciekinierzy z Wolina, po napadzie Wikingów. Najstarszy dokument z nazwą pochodzi z 1282 r., w którym książę Mściwój II odnowił nadania posiadłości dla kościoła św. Stanisława w Gardnie - zapisana w nim jako Rou. W XIII w. wieś była morską przystanią dla grodu Gardna Wielka. W XIV w. rycerz Bartowicz miał prawo organizować tu połów śledzi. Potem znalazła się we władaniu von Bandemerów, a następnie rodziny von Schwayen. Piracką legendę można wiązać z echem walk na Bałtyku, toczonych tu pod koniec XIV stulecia. Wówczas tak zwani Bracia Witalijscy, wcześniej zaopatrujący drogą morską w żywność Niemców oblężonych przez Duńczyków w Sztokholmie, rozpoczęli działalność korsarską. Podobno w 1390 roku do portu w Rowach zawinął okręt z późniejszym królem Anglii Henrykiem IV, który odbywał rejs do Gdańska. Ponownie pojawia się w XV-wiecznych zapiskach dokumentujących historię rodów pomorskich von Zitzewitz, von Stojentin, von Kleist. Szersza informacja o wsi pochodzi dopiero z 1602 roku, a dotyczy reskryptu normującego obowiązki pastora. W 1784 r. mieszkało tu 26 rodzin, które utrzymywały się z rybołówstwa. Ostatnie kazanie w języku kaszubskim zostało wygłoszone w miejscowym kościele w 1799 roku. Niedaleko jeziora Gardno stał stary kościół z początku XIV w., nowy. wybudowano w 1581 r., a obecny w 1844 -1849 r. Wnuk jednego z pasto rów - Johanna Jarcke-Gustkowskiego, zasłynął podczas wojen napoleońskich jako feldmarszalek wojsk pruskich. Słynny dowódca znany jest jako Yorck von Wartenburg.

Kościół z lat 1844-49 w stylu neoromańskim wybudowany z głazów polodowcowych; cmentarz przykościelny, na którym pochowani są maryna rze z rozbitych statków, jego układ został całkowicie zatarty. Letniskowy dom w zagrodzie nr 12, szalowany; w zagrodzie nr 34 piekarnik z początku XX wieku.

Źródło: "Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego"
autor: A. Świetlicka - E. Wisławska